Γράφει ο Βασίλης Δημ. Κουρκούμπας, Ειδικός Παθολόγος – Διαβητολόγος
Η αξία της πρόληψης έναντι της θεραπείας είναι γνωστή και διατυπωμένη ήδη από την εποχή του Ιπποκράτη. Σε πρόσφατη ανακοίνωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αναφέρεται πως τα εμβόλια είναι η μεγαλύτερη ιατρική ανακάλυψη του 20ου αιώνα. Ο εμβολιασμός αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις δημόσιας υγείας και προλαμβάνει, ετησίως 2 με 3 εκατομμύρια θανάτους. Παρ’ όλα αυτά, ακόμα και σήμερα παγκοσμίως περισσότερα από 1,5 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών, πεθαίνουν από νοσήματα τα οποία προλαμβάνονται με εμβολιασμό.
Η εφαρμογή στρατηγικών εμβολιασμού τα προηγούμενα 30 έτη οδήγησε σε σημαντικά επιτεύγματα. Η Ευρωπαϊκή Ήπειρος ανακηρύχθηκε το 2002 ελεύθερη πολιομυελίτιδας, γεγονός το οποίο δείχνει πόσο αποτελεσματικές μπορεί να είναι οι στρατηγικές εμβολιασμού. Οι πρόσφατες επιδημίες ιλαράς, που εμφανίστηκαν σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες και τη χώρα μας, τονίζουν την ευθύνη που έχουν όλες οι χώρες να ενισχύσουν τα προγράμματα εμβολιασμού ως μέτρο ζωτικής σημασίας για τον έλεγχο των νοσημάτων που προλαμβάνονται με εμβολιασμό.
Το πρώτο εμβόλιο που αναφέρεται στην Ιστορία της Ιατρικής είναι το εμβόλιο εναντίον της Ευλογιάς. Το 1796 ο Βρετανός παθολόγος Edward Jenner παρατήρησε ότι οι γυναίκες που άρμεγαν αγελάδες που νοσούσαν από δαμαλίτιδα, μία νόσο αντίστοιχη με την ευλογιά των ανθρώπων, παρουσίαζαν φυσαλίδες στα χέρια τους και δεν νοσούσαν από Ευλογιά. Ο Jenner το 1798 χρησιμοποίησε το πύον από τις φυσαλίδες αυτές και εμβολίασε ένα οκτάχρονο αγόρι τον James Philips. O James ακολούθως ήρθε σε επαφή με άτομα που έπασχαν από Ευλογιά αλλά δεν νόσησε. Μόλις το 1956 άρχισε η χορήγηση του σε παγκόσμια βάση μετά από απόφαση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας και είχε σκοπό τον περιορισμό και την εξαφάνιση της νόσου (Είναι χαρακτηριστικό το εξάνθημα από τον εμβολιασμό -σκαριφισμό των σημερινών ενηλίκων άνω των 45-50 στον βραχίονα με το εμβόλιο κατά της ευλογιάς). Εκατόν ογδόντα χρόνια αργότερα η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ανακοινώνει ότι “Η ΕΥΛΟΓΙΑ ΕΙΝΑΙ ΝΕΚΡΗ”. Έτσι ,η ιστορία του εμβολίου αυτού τελειώνει το 1980 με τη πλήρη εξάλειψη της Ευλογιάς σε όλο το κόσμο.
Τα τελευταία ωστόσο έτη γίνεται ένας ιδιαίτερος θόρυβος για τα εμβόλια! Όλα ξεκίνησαν όταν ο Andrew Wakefield (ένας Άγγλος γαστρεντερολόγος) ο οποίος δημοσίευσε το 1998 μία μελέτη με 12 περιστατικά στην οποία ισχυρίστηκε πως το τριπλό εμβόλιο Ιλαράς-Ερυθράς-Παρωτίτιδας προκαλεί αυτισμό. Η μελέτη αυτή έδωσε την ώθηση σε ένα τεράστιο αντιεμβολιαστικό κίνημα σε όλη τη Δύση με πολλούς υποστηρικτές. H έρευνα όμως απέδειξε πως ο Wakefield είχε χρηματοδοτηθεί παράνομα από δικηγόρους που ειδικεύονταν σε μηνύσεις εναντίον φαρμακευτικών εταιρειών και πως είχε αλλοιώσει τα δεδομένα των ανεξάρτητων συνεργατών του ενώ ταυτόχρονα έγιναν δεκάδες μελέτες με τεράστια δείγματα πληθυσμού για το MMR και φυσικά δεν απέδειξαν καμία συσχέτιση του εμβολίου με τον αυτισμό. Μετά από τα στοιχεία αυτά ο Wakefield απολύθηκε από το νοσοκομείο που δούλευε και έχασε την ιατρική του άδεια. Η ζημιά είχε γίνει όμως. Ήδη τα τελευταία χρόνια έχουμε θανάτους παιδιών από ιλαρά καθώς και σοβαρές βλάβες εμβρύων από συγγενή ερυθρά καθώς πολλοί γονείς δεν εμβολιάζουν τα παιδιά τους.
Ας δούμε μερικούς ΜΥΘΟΥΣ, λοιπόν, που κυκλοφορούν για τα εμβόλια.
1. Είναι καλύτερο να κολλήσω μία λοίμωξη από το να βάλω χημικά μέσα στο σώμα μου!
Η νόσηση από το ίδιο το μικρόβιο συνεπάγεται σημαντικές επιπλοκές οι οποίες δεν συμβαίνουν καθόλου με το εμβόλιο. Ήπιες γενικά νόσοι όπως η ιλαρά μπορούν σε μεγάλο ποσοστό να οδηγήσουν σε μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα, ο αιμόφιλος σε διανοητική καθυστέρηση, η ερυθρά σε γενετικές ανωμαλίες, η ηπατίτιδα β σε καρκίνο του ήπατος.
2. Τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό και άλλες μακροπρόθεσμες συνέπειες!
Μετά από σχεδόν 50 χρόνια εμβολιαστικών προγραμμάτων και χιλιάδες ανεξάρτητες μελέτες δεν έχει αποδειχθεί καμία μακροπρόθεσμη συνέπεια του εμβολιασμού. Να σημειωθεί πως τα σύγχρονα εμβόλια έχουν ακόμα λιγότερα αντιγόνα από τα πρώτα και η συντριπτική πλειοψηφία δεν περιέχει πια νεκρά μικρόβια αλλά απλά ελάχιστα αντιγόνα της μεμβράνης του μικροβίου άρα οι επιπλοκές των μοντέρνων εμβολίων αναμένεται να είναι ακόμα μικρότερες των εμβολίων που έκανε η γενιά μας σε μικρή ηλικία.
3. Τα εμβόλια έχουν σοβαρές παρενέργειες
Τα εμβόλια είναι γενικώς ασφαλή. Η κυκλοφορία των εμβολίων επιτρέπεται μόνο αν εξασφαλισθούν όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις από τους εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς (Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων, Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων, Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων και Τροφίμων, κ.λπ.). Ταυτόχρονα, υπάρχει συνεχής και αυστηρή καταγραφή των δεδομένων ασφαλείας σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, ενώ δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν τη σύνδεση των εμβολίων με την ανάπτυξη αλλεργικών, αυτοάνοσων ή/και αναπνευστικών νοσημάτων. Οι πιο κοινές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι αντιδράσεις στο σημείο της ένεσης και είναι συνήθως πολύ ήπιες.
4. Δεν έκανα εμβόλιο και δεν έχω πάθει τίποτα, δεν έχω αρρωστήσει ποτέ μου.
Όταν είναι εμβολιασμένο ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού τότε υπάρχει η λεγόμενη ανοσία αγέλης, δηλαδή προστατεύεται και ο μη εμβολιασμένος πληθυσμός, λόγω της φραγής της διασποράς της νόσου στο περιβάλλον. Όταν όμως οι μη εμβολιασμένοι γίνουν πολλοί τότε θα αρχίσει να διασπείρεται πάλι το μικρόβιο με αποτέλεσμα να αρχίσουμε να έχουμε πάλι επιδημίες με πρώτα θύματα βέβαια τον μη εμβολιασμένο πληθυσμό. Αυτό συμβαίνει ήδη σε μη εμβολιασμένους κατά κανόνα πληθυσμούς στην Ελλάδα, όπως οι τσιγγάνοι στους οποίους βλέπουμε, αρκετά συχνά, θανάτους από νοσήματα όπως ιλαρά ή κοκκύτη.
5. Τα εμβόλια έχουν βλαβερές ουσίες όπως θειομερσάλη και αλουμίνιο.
Τα παλαιότερα εμβόλια περιείχαν μία ένωση του υδραργύρου γνωστή ως θειομερσάλη ως συντηρητικό η οποία πια δεν περιέχεται στα εμβόλια μετά από συστάσεις της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής παρότι ποτέ δεν αποδείχθηκε ότι είναι βλαβερή. Να τονισθεί ότι η θειομερσάλη περιέχεται σε 100πλάσια ποσότητα στα ψάρια και γενικώς στα θαλασσινά . Κάποιος που καταναλώνει θαλασσινά στο διαιτολόγιό του παίρνει πολλαπλάσιες ποσότητες θειομερσάλης από ότι πήρε κάνοντας ένα εμβόλιο. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει με το αλουμίνιο. Η ποσότητα του αλουμινίου που παίρνει κάποιος ακόμα και από το μητρικό γάλα ή από το νερό είναι πολλαπλάσια της ποσότητας που παίρνει από τα εμβόλια.
6. Οι φαρμακευτικές εταιρείες βγάζουν πολλά χρήματα από τα εμβόλια.
Ίσως ο πιο δημοφιλής μύθος. Ο τζίρος των εμβολίων διεθνώς δεν είναι ούτε το 3% του συνολικού φαρμακευτικου τζίρου. Τα εμβόλια είναι προϊόντα που απαιτούν υψηλή τεχνολογία και η κυκλοφορία τους είναι εξαιρετικά ακριβή και χρονοβόρα. Από την άλλη, μια νοσοκομειακή νοσηλεία είναι χιλιάδες φορές πιο ακριβή και πιο κερδοφόρα για τις εταιρείες. Μια νοσηλεία σε μονάδα εντατικής μπορεί να κοστίζει χιλιάδες ευρώ την ημέρα, ποσό με το οποίο μπορούν να γίνουν εκατοντάδες εμβόλια. Όλες οι οικονομοτεχνικές μελέτες συμφωνούν ότι τα εμβόλια γλυτώνουν χρήματα στα κράτη και δεν τα επιβαρύνουν, αυτός μάλιστα είναι και ο λόγος που ουσιαστικά είναι τα μόνα φαρμακευτικά προϊόντα που χορηγούνται παντού στον κόσμο, δωρεάν.
7. Οι αντιεμβολιαστές είναι απλοί ιδεολόγοι που απλά ανησυχούν και θέλουν το καλό μας.
Ουδέν πιο ψευδές τούτου. Όσοι έχουν αντιεμβολιαστική δράση διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα, συνήθως προωθούν “υγιεινές” και “εναλλακτικές” θεραπείες. Φαίνεται αυτή τη στιγμή ότι διεθνώς οι εναλλακτικές αγορές αυτές έχουν τεράστιους τζίρους, πολλών δις δολαρίων και σχεδόν ανάλογους με της φαρμακευτικής αγοράς. Πολλοί διάσημοι αντιεμβολιαστές και προωθητές “εναλλακτικών ” των εμβολίων θεραπειών είναι δισεκατομμυριούχοι και χιλιάδες άλλοι βγάζουν τα προς το ζην πουλώντας ψεύτικες και επικίνδυνες θεραπείες.
8. Τα νοσήματα εξαφανίζονταν ούτως ή άλλως λόγω της βελτίωσης των συνθηκών ζωής. Δεν το έκαναν τα εμβόλια.
Τεράστιο λάθος. Όλες οι στατιστικές μετρήσεις δείχνουν τεράστια και άμεση πτώση στα συγκεκριμένα νοσήματα μετά την εισαγωγή των εμβολίων. Με τα εμβόλια καταφέραμε και ξεριζώσαμε νοσήματα όπως η πολιομυελίτιδα, η ευλογιά και οδεύουμε προς την εξαφάνιση και τόσων άλλων. Μόλις τα τελευταία 15 χρόνια, χωρίς να έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου ο τρόπος ζωής, έχουμε εντυπωσιακά μειώσει τα κρούσματα του πνευμονιόκοκου και του μηνιγγιτιδόκοκου με την πρόσφατη εισαγωγή των δύο αυτών εμβολίων.
9. Άκουσα αυτά που είπατε αλλά εγώ δεν θέλω να εμβολιαστώ ή να εμβολιάσω το παιδί μου. Εφόσον εσείς είστε εμβολιασμένοι τι σας νοιάζει;
Αφενός μην εμβολιάζοντας κάποιος το παιδί του το εκθέτει σαφώς σε κίνδυνο, πράγμα καταφανώς παράνομο αλλά όχι μόνο αυτό. Το μη εμβολιασμένο παιδί μπορεί να είναι φορέας ασθενειών και να προσβληθούν έτσι παιδιά που δεν πρόλαβαν ή για ιατρικούς λόγους, δεν μπόρεσαν, να εμβολιαστούν. Πχ. παιδιά κάτω τους έτους που δεν έχουν προλάβει να εμβολιαστούν κατά της ιλαράς ήταν η κύρια ομάδα θυμάτων από την ιλαρά στη Ρουμανία αλλά και στην Ελλάδα. Παιδιά με ανοσοκαταστολή, λευχαιμίες ή αυτοάνοσα που λαμβάνουν αγωγή είναι συνήθη θύματα απλών παιδικών ιώσεων που κολλούν από καθόλου ή ατελώς εμβολιασμένα άτομα. Στην Ιταλία πρόσφατα πέθανε παιδί που γλύτωσε τη λευχαιμία αλλά κόλλησε ιλαρά από το μη εμβολιασμένο αδελφάκι του. Σε αυτή την κατηγορία να βάλουμε και τις έγκυες γυναίκες στις οποίες κινδυνεύει και το έμβρυο να πάθει σοβαρές και ανίατες βλάβες. Ο μη εμβολιασμός λοιπόν εκθέτει σε κίνδυνο όχι μόνο το δικό μας παιδί αλλά και άλλους, ιδίως ευπαθείς και ευαίσθητους συμπολίτες μας.
10. Τα πολυδύναμα εμβόλια έναντι της διφθερίτιδας, του τετάνου, του κοκκύτη και της πολιομυελίτιδας μπορεί να προκαλέσουν το σύνδρομο του αιφνιδίου βρεφικού θανάτου.
Δεν υπάρχει αιτιολογική συσχέτιση μεταξύ της χορήγησης αυτών των εμβολίων και του αιφνιδίου βρεφικού θανάτου. Δηλωθέντα περιστατικά συνδρόμου αιφνιδίου βρεφικού θανάτου αφορούν τυχαία συγχορήγηση εμβολίων και θα μπορούσαν να συμβούν ούτως ή άλλως.
11. Τα εμβόλια ως ένα βαθμό είναι υπεύθυνα για την αύξηση της επίπτωσης των διαφόρων μορφών καρκίνου σε παγκόσμιο επίπεδο.
Τα εμβόλια δεν προκαλούν καρκίνο. Το εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων (HPV) προστατεύει έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η παγκόσμια αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου τα τελευταία 50 χρόνια οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, οι καλύτερες διαγνωστικές εξετάσεις κλπ.
12. Όταν έκανα το εμβόλιο της γρίπης αρρώστησα.
Ο αντιγριπικός εμβολιασμός προστατεύει από τη νόσηση μόνο απόν τον ιό της γρίπης. Είναι αδύνατο να υπάρξουν εμβόλια προστασίας από όλες τις ιογενείς λοιμώξεις στις οποίες μπορεί να εκτεθεί ένας άνθρωπος. Η γρίπη ωστόσο είναι μία δυνητικά βαριά ιογενής λοίμωξη και μπορεί να αποβεί θανατηφόρος σε ορισμένες κατηγορίες πληθυσμού, άλλωστε ευθύνεται για 300.000 με 500.000 θανάτους παγκοσμίως.
13. Έκανα το εμβόλιο. Μου είπαν να μη φάω αυγό, ψάρι, κοτόπουλο.
Από τους πιο διαδεδομένους αστικούς μύθους. Το ενδεχόμενο εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών λόγω κατανάλωσης συγκεκριμένων τροφών την ημέρα του εμβολιασμού δεν αναφέρεται ούτε στα βιβλία ανοσολογίας , ούτε στις μονογραφίες και στα φύλλα οδηγιών των αντιγριπικών εμβολίων, ούτε στην έκθεση του Institute of Medicine για τα δεδομένα γύρω από τις ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων. Τα αντιγριπικά εμβόλια παρασκευάζονται μέσω της καλλιέργειας των ιών σε αυγά κότας. Στη συνέχεια και μετά από κατάλληλη κατεργασία, τα ιικά στελέχη τεμαχίζονται και απενεργοποιούνται, έτσι ώστε το εμβόλιο να περιέχει μόνο τμήματα των ιών, ως αντιγόνα. Παρά την τελειοποίηση της διαδικασίας, τουλάχιστον σε σχέση με παλιότερα, το τελικό προϊόν ενδέχεται να περιέχει και ίχνη πρωτεΐνης αυγού. Η τελευταία ανήκει στα πλέον γνωστά αντιγόνα που ενοχοποιούνται για αλλεργίες. Συγκεκριμένα, το 2% των παιδιών και <1% των ενηλίκων εμφανίζουν κάποιο είδος αλλεργίας στην πρωτεΐνη αυτή.
Αυτό όμως δεν έχει καμία σύνδεση με την ταυτόχρονη κατανάλωση αυγού πριν ή μετά το εμβόλιο. Ενδιαφέρει αν και μόνο αν κάποιος εμφανίζει αλλεργική αντίδραση αναφυλακτικού τύπου στο αυγό, οπότε σύμφωνα με τις οδηγίες πρέπει να αποφεύγει τον εμβολιασμό με αυτού του τύπου τα εμβόλια γενικά. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη, κανένα καταγεγραμμένο περιστατικό και κανένας μηχανισμός όπου η κατανάλωση αυγών, ψαριών, κοτόπουλου, σοκολάτας, ξηρών καρπών και γενικά οποιασδήποτε τροφής στην οποία ο εμβολιαζόμενος δεν είναι αλλεργικός, προκαλεί, με κάποιο τρόπο, υπερευαισθησία έναντι του εμβολίου, σε υγιείς ανθρώπους.
Συμπερασματικά τα εμβόλια είναι η πιο ασφαλής, η πιο σημαντική και η πλέον οικονομική υγειονομική παρέμβαση της ανθρώπινης ιστορίας και επιστήμης. Είναι ίσως μια από τις σημαντικότερες εφευρέσεις του ανθρώπινου πνεύματος και σώζουν εκατομμύρια ζωές κάθε χρόνο.